Książka Jürgena Rotha osadza wydarzenia z 10 kwietnia 2010 roku w szerszym kontekście rosyjskiej historii, wewnętrznych i zewnętrznych wojen prowadzonych przez Putina, a także powiązań między rosyjską mafią a biznesem.
Roth alarmuje, że choć od tragedii smoleńskiej minęło już ponad sześć lat, do tej pory nie została przeprowadzona wyważona ocena jej przyczyn. Każda krytyka oficjalnych raportów na temat okoliczności katastrofy była deprecjonowana jako teoria spiskowa i wytwór fantazji niezrównoważonych polityków. Z trudną do wytłumaczenia zaciekłością wyciszano wszelkie kwestie wskazujące na to, że w Smoleńsku mogło dojść do zamachu. Groteską jest przedstawianie oficjalnych rosyjskich ustaleń jako szczególnie poważnych czy wiarygodnych, co choćby w kontekście katastrofy malezyjskiego samolotu pasażerskiego MH-17 na Ukrainie lub aneksji Półwyspu Krymskiego jest wyjątkowo cyniczne.
Po zmianie sytuacji politycznej w Polsce autor postanowił przedstawić opinii publicznej kolejną – po Tajnych aktach S – publikację, w której rozszerza swój punkt widzenia na katastrofę smoleńską. Aby umożliwić czytelnikowi dokonanie samodzielnej oceny faktów, cytuje w całości raport Federalnej Służby Wywiadowczej (BND) wraz z załącznikami.

W 40. rocznicę narodzin ruchu Solidarności otrzymujemy książkę, której autor – świadek i uczestnik ówczesnych wypadków, a jednocześnie filozof od lat zajmujący się badaniem etycznych fundamentów wspólnoty politycznej ? przedstawia syntezę swoich refleksji nad ideą, która torowała drogę wydarzeniom wyznaczającym kształt dzisiejszej Polski – począwszy od pielgrzymki Jana Pawła II w 1979 roku, poprzez karnawał „pierwszej Solidarności”, bolesne doświadczenia stanu wojennego, aż po oczekiwania i rozczarowania związane z odzyskaną wolnością oraz budową III Rzeczypospolitej.
Zebrane w książce eseje w jednej spójnej, choć wielowątkowej filozoficznej opowieści ujmują to, co wydarzyło się w Polsce, a czego Solidarność jest symbolem i niespełnionym ideałem. Pomagają także lepiej zrozumieć podziały i konflikty, które dewastują dziś naszą wspólnotę.
„Mam nadzieję – pisze autor w Słowie wstępnym – że rozważania przedstawione w tej książce znajdą rezonans wśród tych czytelników, którzy niosą w pamięci wydarzenia ostatnich czterech dekad i którzy – na podstawie własnych doświadczeń – będą mogli zweryfikować trafność moich analiz i wniosków. Chciałbym, żeby dały one do myślenia także ludziom młodszym, szczególnie tym, którzy wynieśli z domu etos solidarności i w dzisiejszych niełatwych czasach – „przejmując pałeczkę” od swoich rodziców – starają się wcielać go w życie. Pragnę również, aby były znakiem nadziei, że nad losami naszej wspólnoty nie ciąży żadne fatum, lecz nawet w obliczu największych wyzwań i zagrożeń jej losy pozostają przede wszystkim w naszych własnych rękach”.

Wypiski ostatnie, w opracowaniu Pawła Orła, są niespotykanym całościowym zbiorem kilkuset komentarzy, opinii, recenzji, dotyczących książek (również w postaci maszynopisów, które otrzymywał do końca życia) prozatorskich, poetyckich, eseistycznych twórców, znanych i całkowicie nierozpoznawalnych lub zapomnianych. Autor tych zapisków, prowadzonych częściowo dla samego siebie, przy słabnących siłach z racji podeszłego wieku, odsłania się czytelnikowi z innej strony. Bereza, będąc poza oficjalnym nurtem krytyki literackiej, jest tu bardziej bezwzględny, czasami zabawny, czasami nawet wulgarny – ale jak zawsze szczery i szalenie zainteresowany każdym tekstem, z którym ma do czynienia.

Alkoholowe dzieje Polski w czasach wojny totalnej i okupacji
W tysiącletniej historii Rzeczypospolitej czasy II wojny światowej oraz okupacji niemieckiej i sowieckiej to najcięższe chwile. Naród polski po raptem dwudziestu latach niepodległości znów utracił wolność. Tym razem został postawiony w sytuacji krańcowej: miał zostać wyniszczony przez hitlerowskie Niemcy lub roztopiony w sowieckiej rzeczywistości łagrów i przesiedleń.
Jednak Polacy dalecy byli od biernej rezygnacji. Po okresie chaosu wojennego września 1939 roku następowały procesy przystosowawcze. Alkohol zaczął pełnić funkcję środka uspokajającego i znieczulającego, ale też środka wzmacniającego chęć odwetu na okupantach. Służył też jako łapówka. W książce omówiono również los Żydów oraz mniejszości narodowych oraz kwestie spożywania alkoholu przez gnębicieli Polaków: siepaczy SS i ich pomocników oraz w ZSSR, gdzie znaleźli się Polacy. W obu przypadkach wódka i samogon odegrały znaczącą, złowrogą rolę, pozwalając na przeprowadzenie zbrodniczych planów na skalę przemysłową, jakich nie znał dotąd świat.