Kalendarz wieczności - najnowsza powieść Wasyla Machny, ukraińskiego poety, prozaika, eseisty, tłumacza (m.in. utworów Zbigniewa Herberta i Janusza Szubera), to zawierająca elementy mistyczne i mitologiczne opowieść rozpięta między wiekiem XVII i czasami współczesnymi, sięgająca od Stambułu po Galicję (na której zimnowojenny podział i epoka ZSRR odcisnęły swoją koszmarną pieczęć). W książce autor łączy trzy przestrzenie czasowe, tworząc nietypową powieść historyczną, w której historia ma postać nielinearną, gdyż - jak sam mówi - wszyscy jesteśmy zakotwiczeni w kalendarzu wieczności, nasze życie jest takim kalendarzem, niezależnie od epoki. Nieco na przekór nowoczesności w jej zglobalizowanej formie, książka Wasyla Machny może być odczytywana jako pochwała lokalności i pielęgnowania wyrastającej z niej duchowości.


„Pisarstwu Wasyla Machny towarzyszę od dwudziestu lat. Wasyla poznałem tuż przed jego wyjazdem z Tarnopola do Nowego Jorku, gdzie mieszka do dzisiaj. Znając, ceniąc i tłumacząc jego wiersze, eseje, i opowiadania, wiem, że do Kalendarza wieczności (być może nawet nie zdając sobie z tego sprawy) przygotowywał się od dawna, gdy pisał to, co pisał, i jeździł tam, gdzie jeździł (choćby na festiwal poetycki do Stambułu). A jednak ta powieść jest zaskoczeniem ? ktoś napisał, nie było takiej jeszcze w literaturze ukraińskiej, ktoś inny nazwał ją ukraińskimi Buddenbrookami. Ukrywając – niemal do końca – swoje prywatne związki ze skrawkiem ziemi między Czortkowem, Jazłowcem, Mytnicą – udało się autorowi w Kalendarzu wieczności przedstawić epicki fresk, ukazujący losy przedstawicieli wielu rodzin, narodów, imperiów (od osmańskiego po radzieckie), napisać wzruszającą, ekumeniczną i uniwersalną w duchu książkę, w której jego wrażliwość jako poety daje o sobie znać w bardzo dyskretny, a jednak niezwykle istotny sposób”.

Bohdan Zadura

Praca Davida Brophy’ego ? jednego z najwybitniejszych światowych autorytetów zajmujących się historią Ujgurów ? powstała jako efekt wieloletnich badań archiwalnych i terenowych i jest najpełniejszą jak dotąd monografią prezentującą całość transgranicznej problematyki formowania się narodu ujgurskiego. Obejmuje zwłaszcza okres przełomu XIX i XX wieku, dotychczas na ogół ściśle rozgraniczany na dzieje współczesnego Turkiestanu Wschodniego, tj. chińskiego Xinjiangu oraz społeczności ujgurskiej w dawnej Rosji i ZSRR, a obecnie w niepodległych republikach Azji Środkowej. Co ważne, D. Brophy zachowuje chłodny dystans i neutralność badacza, koncentrując się na faktografii, interpretacji historycznej i prezentacji oddolnego, wynikającego z dynamiki społecznej i aspiracji politycznych procesu tworzenia się narodu, z jednej strony poddanego presji potęg politycznych – Chin, Rosji / ZSRR oraz imperium osmańskiego, a z drugiej tkwiącego w kanonach islamu. Nowatorskim podejściem autora jest to, że nie traktuje on Ujgurii / Xinjiangu jako niczyich peryferii, lecz jako punkt styczny mocarstw i ich interesów.

Historia życia na naszej planecie w świetle najnowszych odkryć
Co wydarzyło się na przestrzeni ostatnich około czterech miliardów lat, by życie od swych prymitywnych początków mogło wybujać do tak olśniewającej różnorodności i złożoności, jaką obecnie możemy podziwiać? Jak przypadkowe zdarzenia dały początek stworzeniu tak cudownemu jak człowiek – a także płetwalom błękitnym, tyranozaurom i gigantycznym sekwojom?
W centrum uwagi Davida Quammena znajduje się nowa metoda opowiadania historii życia na Ziemi – przy pomocy filogenetyki molekularnej. Polega ona na odczytywaniu całej historii życia z różnic w cząsteczkach istniejących do dziś w żywych organizmach. Dzięki temu teraz wiemy na przykład, że około ośmiu procent ludzkiego genomu nie pojawiło się w wyniku bezpośredniego dziedziczenia od przodków, lecz w rezultacie infekcji wirusowej.
Kolejne badania dowodzą, że ewolucja jest o wiele bardziej skomplikowanym procesem, niż nam się wydawało. David Quammen wyjaśnia, w jaki sposób najnowsze odkrycia w dziedzinie biologii molekularnej mogą zmienić nasze dotychczasowe rozumienie teorii ewolucji i wpłynąć na nasze życie.

"Główną tezą badawczą i zarazem myślą przewodnią tej książki jest ukazanie różnorodności dawnych form porządku prawnego w społeczeństwach i państwach azjatyckich, nakładania się tych nierzadko bardzo odmiennych wzorców na siebie, sprzecznych narracji historycznych dotyczących spraw spornych, a przez to także źródeł współczesnych napięć i konfliktów.
Święty ład stanowi ukoronowanie wieloletnich badań i doświadczeń wybitnych specjalistów. Efekt ich starań przeszedł oczekiwania, stając się skarbnicą wiedzy przydatnej nie tylko dla pasjonatów historii Azji, lecz także dla naukowców i polityków. Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że wartość naukowa i edukacyjna tej książki wykracza daleko poza dzisiejsze potrzeby i ma charakter ponadczasowy, bowiem pozycja ta będzie z powodzeniem służyć także następnym pokoleniom".
Prof. Jerzy Bayer